Hồng đẳng sâm còn có nhiều tên gọi khác nhau như Đảng sâm, sâm dây… với tên khoa học là Codonopsis sp là một loài thảo dược có mặt ở nhiều nơi trên thế giới. Cái tên Đảng Sâm thường được sử dụng phổ biến trong hệ thống tài liệu y học cổ truyền để chỉ rễ đã phơi khô của nhiều loài Codonopsis. Hiện đã xác định được chi Codonopsis Blume có 44 loài trên thế giới, phân bố chủ yếu ở vùng cận nhiệt đới và ôn đới ẩm châu Á và châu Âu (Cây thuốc và động vật làm thuốc ở VN, 2004, tập 1). Đảng sâm là cây của vùng cận nhiệt đới, được ghi nhận ở Trung Quốc, Mianma, Ấn Độ, Lào, Việt Nam và Nhật Bản. Cây mọc hoang ở các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, phân bố tập trung nhất ở Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Gia Lai, Kon Tum và Lâm Đồng. Hồng đẳng sâm tại vùng nguyên liệu của Vinnate ở hai xã Ngọc Linh và Mường Hoong thuộc huyện Đắk Glei – tỉnh Kon Tum là loài bản địa của địa phương, mọc tản mác trên dãy núi Ngọc Linh được xác định là loài Codonopsis javanica (Blume) Hook. f. Thoms.

Củ Hồng Đẳng Sâm tại Ngọc Linh.

Lá Hồng Đẳng Sâm tại Ngọc Linh.

Hoa Hồng Đẳng Sâm tại Ngọc Linh.

Hồng Đẳng Sâm được bà con đồng bào Xơ Đăng di thực từ rừng già, từ gần những bụi cỏ mọc hoang trên những thung lũng rậm rạp đưa về gần nơi bà con sinh sống, trên lưng chừng của dãy núi Ngọc Linh để tiện cho việc chăm sóc và thu hoạch. Độ cao để trồng Hồng Đẳng Sâm tại đây thông thường từ 1200m – 1700m, nhưng phổ biến nhất vẫn là từ 1400m – 1600m.

Có hai cách để bà con duy trì nguồn giống bản địa, một là đến mùa tháng 12 – tháng 1 dương lịch, khi cây Hồng Đẳng Sâm ra hoa, kết trái, những trái chín được đưa về nhà, ủ giống, sau hơn 1 tháng bắt đầu trồng tại những khoanh đất nhỏ ở bản, và sau 2-3 tháng củ sâm đủ cứng cáp, đến đầu mùa mưa bà con bắt đầu đưa đi trồng trên những rẫy sâm. Cách thứ hai là quá trình phát triển, những cọng sâm ăn lan ra trên mặt đất, sẽ phát triển ra những cây con mới, và bà con sẽ lấy những cây đó về trồng trực tiếp, tuy nhiên làm theo cách này củ sâm sẽ không phát triển tốt và tỉ lệ sống của sâm giống không cao như cách đầu tiên nhưng lại tiện lợi hơn cách đầu rất nhiều.

Vậy nên, dù có rất nhiều chi nhánh của loài đẳng sâm này, nhưng có một điều khẳng định là nguồn giống tại Ngọc Linh là nguồn giống bản địa, được tự nhiên ban tặng cho vùng đất này.